عقاید اقتصادی9/ ارتباط رزق و روزی با رفتار ها و کردار های انسان

در آیه 41 سوره مبارکه روم خداوند می فرماید :

(ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ)؛

 «به خاطر دستاورد مردم، تباهى در خشکى و دریا آشکارشد؛ تا (سزاى) بعضى از آنچه انجام داده‏اند را به آنان بچشاند؛ باشد که آنان بازگردند»

نکته ها و رهنمود ها :

1.آیه فوق بر این امر تاکید دارد که جهان، حاوی عناصری پراکنده و بدون ارتباط با یکدیگر نیست، بلکه اجزای مختلف این عالم در تعامل نزدیکی با هم به سر می برند، به گونه ای که رفتار یک بخش از این عالم می تواند نتایج مثبت و منفی در بخش های دیگر بیافریند.

سواد اقتصادی14/ تربیت اقتصادی را چگونه در جامعه اشاعه دهیم؟

متاسفانه در حال حاضر انقلاب اسلامی ایران در حوزه اقتصاد، بر خلاف حوزه های دیگر ابزار عملیات روانی ندارد و فعلا صدا و سیما و آموزش و پرورش کمکی نمی کنند. باید چه کاری انجام دهیم؟ در این جا است که نقش خانواده ها و نقش شبکه های اجتماعی حداقل در کوتاه مدت و میان مدت اولویت می دانیم. اگر به دنبال تربیت اقتصادی نباشیم شکست خواهیم خورد، مگر اینکه در تشخیص اولویت رهبر شک داشته باشیم. رهبری در جای دیگری گفت کسانی که ما را قبول دارند خواسته ما و تشخیص ما این است.

ایشان از 5 سال پیش وقتی شعارها را اقتصادی کردند خیلی از مسائل آنقدر که امروز برای ما واضح است واضح نبود. اشخاصی از بدنه های حزب الهی کشور می پرسیدند به نظر شما چرا آقا اینقدر شعارهای مادی  گرایانه انتخاب می کند، بهتر نیست یک شعار ارزشی انتخاب کند. یعنی هنوز متوجه نشدند که ارزش ها را ولی تعیین می کند. 

سرنوشت دراماتیک علم اقتصاد پس از انقلاب

به دنبال انقلاب فرهنگی در اوایل دهه شصت، مسئولین محترم ستاد انقلاب فرهنگی، با کمک اساتید دانشگاه ها و مدرسین حوزه های علمیه به تدوین شرح دروس دانشگاهی، منطبق با اهداف انقلاب اسلامی، به خصوص در رشته های علوم انسانی همت گمارند.

حاصل این تلاش در رشته اقتصاد، اضافه شدن مطالبی برخاسته از اعتقادات و فقه اسلامی به دروس این رشته بود تا دانشجو با نظرات فقهی اسلامی در رابطه با موضوعات مختلف اقتصادی آشنا شود.

با گشوده شدن دانشگاه ها و آغاز مجدد آموزش دانشگاهی و به مرور زمان، این تلاش ها به بوته ی فراموشی سپرده شد و

سواد اقتصادی13/ گاومان را با قیمت بز از ما می‌خرند!

ترکیه را با ایران مقایسه کنید؛ نه جنگ داشته است، نه تحریم داشته ، نه استکبار جهانی مشکلی با آن ها داشته است و نه خرابی های آتاتوک به اندازه خرابی های رضاشاه بوده است. در بغل استکبار جهانی نیز غلتیده اند و غلام حلقه به گوش آن بوده اند. 

اقتصاد ترکیه کجا است؟ من تنها یک صحنه از آن را به شما می گویم. سال 71 تا  76 نزدیک 1300 برابر پول ترکیه تضعیف می شود تنها ظرف 5 سال. یعنی یک دلار بود 1200 لیر در سال 71 اما در سال 76 با بچه های بسیج دانشگاه از ترکیه رد می شدیم که به سوره و لبنان برویم هر دلار ترکیه 2 میلیون و 400 هزار لیر بود.

ایران در این بازه چطور بود؟ دلار 7 تومانی شاه که آن هم غلط بود و کاذب بود تا الان که شده 3600 تومان نزدیک 500 برابر شده است و پول ملی ما نزدیک پانصد و اندی ارزشش را از دست داده است اما در طی 33 سال. در 5 سال گذشته ما چقد تضعیف پول ملی داشته ایم ؟ حداکثر دلار 1000 تومانی 4000 تومان شده است که میشود 4 برابر. 

احکام اقتصادی1/ احکام قرض الحسنه

قرض الحسنه

قرض دادن از کارهاى مستحبى است که در آیات قرآن و روایات، راجع به آن زیاد سفارش شده است. از پیغمبر اکرم (ص) روایت شده که هر کس به برادر مسلمان خود قرض بدهد مال او زیاد مى‏شود و ملائکه بر او رحمت مى‏فرستند و اگر با بدهکار خود مدارا کند بدون حساب و به سرعت از صراط مى‏گذرد. و کسى که برادر مسلمانش از او قرض بخواهد و ندهد بهشت بر او حرام مى‏ شود.

اقسام قرض الحسنه

مدت دار: یعنى هنگام قرض دادن مشخص شده است که قرض گیرنده چه موقع بدهى را بپردازد.

بدون مدت: قرضى که زمان پرداخت در آن مشخص نشده است.

سواد اقتصادی12/ مبادا زیر سم اسبان دشمن از خواب بیدار شویم!

 اگر سیاست ما بعد رسانه ای دارد اما اقتصاد انقلاب اسلامی بعد رسانه ای ندارد. اگر فتنه سیاسی بیاید مردم روز 9 دی به خیابان می آیند اما با اینکه فتنه اقتصادی آمده است هنوز از همراهی مردم خبری نیست. هنوز خانم خانه دار ولایی ما در این سوال است که آقا فرمودند کالای ایرانی بخریم و این را هم شنیده است که آقا فرموند امروز خرید کالای ایرانی توسط خانواده های ما مجاهدت اقتصادی است ولی می گویند کیفیت ندارد چرا پول را دور بریزیم.

متشرعی که اتفاقا بر اساس رساله و حرام و حلال مرجعش کار می کند هنوز این عبارت ها را جزء رساله عملیه نمی‌داند و یک توصیه و پیشنهاد می بیند که اگر شد خوب است و اگر نشد هم مهم نیست. اما اگر رهبر بگویند همگی به خیابان بیایید کدام یک از شما آن روز خانه می مانید؟ هیچ کس. ولی وقتی می گویند که جنس ایرانی بخر نمی‌خریم.

بحران اقتصادی غرب؛ واقعیت یا توهم؟

استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) با تشریح وضعیت موجود نظام سرمایه داری به بیان معضلات رو به روی این نظام پرداخت و در ادامه به ریشه هاو ماهیت اعتراضات در وال استریت اشاره کرد. وی در پایان صحبت هایش به کم کاری دانشگاهی ها و اساتید در قبال تبیین مبانی اقتصاد اسلامی انتقاد کرد و گفت اگر در این زمینه کم کاری نمی شد، ما امروز شاهد افزایش اقبال عمومی به اسلام بودیم. وی افول نظام سرمایه داری را درس بزرگی دانست که هشداری است برای همه مسئولین که به احیای نظام اقتصاد اسلامی بپردازند .

متن کامل سخنرانی :

یک نیمه تحلیلی در ارتباط با وقایع اقتصادی و اجتماعی اخیر که اکنون در امریکا و یکسری کشورهای دارای نظام سرمایه داری در حال وقوع است خواهیم داشت و یک صحبتی هم در مورد ماهیت این اعتراضات و ریشه های آن و یک مختصر بحثی درباره اینکه این ماجرا برای مایی که می خواهیم اقتصاد اسلامی را احیا کنیم ، چه درس هایی می تواند داشته باشد.

سواد اقتصادی11/ رهبری با چه زبانی اعلام جهاد اقتصادی کنند تا ما بیدار شویم!؟

امام خمینی از سال 42 بصیرت سیاسی مردم را شکل دادند و در این حوزه جامعه را تربیت کردند. پس از انقلاب وقتی جنگ شد سواد نظامی پیدا کردیم و وقتی شبیخون فرهنگی شد تقریبا همه یک سواد فرهنگی پیدا کردیم. مقوله ها و صحبت هایی نسبت به جریان شناسی فرهنگی و آرم شناسی و نشان شیطان پرستی. اما وقتی جنگ اقتصادی شد ما کجا قرار گرفتیم؟

رهبر چگونه بگوید جهاد اقتصادی است و جهاد در این حوزه ضروری و تکلیف و اولویت است؟ چطور رهبری که ما اسم آن را ولی فقیه می گذاریم و برایش شان اعلام جهاد قائلیم دیگر با چه لفظی باید به ما بگوید که متوجه شویم این همان اعلام جهادی است که چه بسا باید بسیاری از کارها را تعطیل کنیم و بیاییم پای این کار. 

سواد اقتصادی10/ مادران شهید محصول جریان تربیتی امام بودند

اگر انقلاب اسلامی ایران در ساحت هایی مثل اقتصاد مثل سیاست و حقوق و حتی فرهنگ و انواع سوادهایی که برای موفقیت به آن ها نیاز دارد، مثل سواد رسانه ای و اقتصادی و تعاملات بین المللی و ... جریان تربیتی راه نیندازد موفق نخواهد بود و عرصه را به دشمن واگذار کرده است.

پدربزرگان ما در طول عمرشان مگر اینکه به حج می رفتند، وگرنه شاید هیچ تعامل بین المللی برایشان متصور نبود ولی در حال حاضر کودکان ما با اینترنت با ایمیل و با ماهواره در تعاملات بین المللی هستند. تربیت و سواد تعاملات بین المللی ما چه میزان است؟ ما نمی توانیم از تعاملات بین المللی آن ها را منع کنیم بلکه باید آموزش دهیم چطور در این تعاملات خودشان را حفظ کنند.

وارد سواد رسانه ای که می شویم دقیقا در حوزه اعتقادات و احکام و اخلاقیات ضعف می بینیم و دقیقا ناشی از همان ضعف هایی است که در آن جا عملکرد موفق دشمن و زمین خوردن خودمان را می بینیم.

سند چشم انداز توسعه5/ گذر از خام فروشی و اقتصاد تک محصولی با اقتصاد دانش بنیان

در ادامه بررسی سند چشم انداز توسعه در این شماره بند 35 برنامه چهارم را بررسی می کنیم. متن این بند به این شرح است: " تلاش براى دستیابى به اقتصاد متنوع و متکى بر منابع دانش و آگاهى، سرمایه انسانى و فن‏آورى نوین."

اقتصادهای دنیا هر قدر که بزرگ تر می شوند بر میزان تنوع محصولات شان نیز افزوده می شود و به عبارتی نسبت مستقیم میان تنوع محصولات یک کشور و قدرت اقتصادی آن کشور وجود دارد. لذا در دنیای امروز کشورها تلاش می کنند در تمام حوزه های استراتژیک و زمینه هایی که مزیت رقابتی دارند تولید کننده و صادر کننده باشند.

اقتصاد مقاومتی نیز بر این اصل تاکید دارد که نباید منابع طبیعی و معدنی کشور به صورت خام فروخته شوند و عایدات کشور تنها از این حوزه باشد و باید به سمتی برویم که با تولید محصولات نهایی زنجیره تولید ارزش افزوده بیشتری برای کشور تولید کنیم.

عقاید اقتصادی16/ مالک حقیقی کیست؟

این امانت بحر روزی دست ماست در حقیقت مالک اصلی خداست

همه ما این بیت شعر را بارها و بارها بر پشت وسایل نقلیه، سر درب مغازه‌ها و ساختمان‌ها و ... دیده‌ایم. این شعر که بر پایه آیات قرآنی و احادیث متعدد رسیده از سوی معصومینعلیهم‌السلام است، بیان‌کننده این حقیقت است که همه‌ی اموالی که در دست ماست به طور حقیقی متعلق به خداوند است و مالکیت ما بر اموال، مالکیتی اعتباری است، به این معنا که اگرچه مالکیت ما بر اموال محترم است و احکام شرعی نیز آن را محترم شمرده و به کسی حق تجاوز و تصاحب اموال دیگری را نداده است ولی اموال همچون عاریه‌‌ای است که خداوند به ما عطا کرده است و برای مدت محدودی اجازه استفاده از آن را در راهی که خودش مشخص کرده به ما داده است و هرگاه بخواهد از ما باز پس می‌گیرد.

اگرچه شاید این موضوع ساده به نظر برسد و همه‌ی ما این اصل را پذیرفته باشیم ولی اعتقاد قلبی به آن ثمرات عملی متعددی خواهد داشت که در ذیل به چند مورد آن اشاره می‌کنیم؛

سواد اقتصادی9/ تربیت اجتماعی، تمدن اسلامی را شکوفا کرد

رصد تاریخ تمدن اسلامی نشان می دهد سخنان ائمه اطهار در دوره قرون سوم تا نهم بیشتر جدی گرفته می شد و مورد توجه اندیشمندان و متفکران جامعه بود و الان به تعبیر شهید مطهری دوران انحطاط مسلمین است و ما ان شاء الله انقلاب اسلامی را دوران زایش گری مجدد این تمدن می دانیم ولی منوط به اینکه امثال شما به تربیت اجتماعی در حوزه های مختلف در کنار تربیت و آموزش فردی بپردازند.

در قرون سوم تا پنجم فراوان در خصوص مقوله تربیت اجتماعی کتاب هایی نوشته شده و مورد توجه آن ها بوده است. هر چند این کتب گاها در نظام رسمی تعلیم و تربیتی نمی گنجید اما بسیاری از مواقع نیز این آثار متون درسی بوده اند و تدریس می شدند. مثلا صده ها در کشور ما گلستان و بوستان جزء کتب درسی بوده است و ما رصد کردیم که این کتب چه الگوی تربیتی مناسبی برای جامعه ارائه می کنند. 

سند چشم انداز توسعه4/ مانع اصلی رقابت پذیری اقتصادی در کشور چیست؟

در بند 35 برنامه چهارم سند چشم انداز بیست ساله توسعه کشور این گونه آموده است: "فراهم نمودن زمینه ‏هاى لازم براى تحقق رقابت ‏پذیرى کالاها و خدمات کشور در سطح بازارهاى داخلى و خارجى و ایجاد ساز و کارهاى مناسب براى رفع موانع توسعه صادرات غیرنفتى."

با توجه به این بند این سوالات مطرح می شود که زمینه های لازم برای تحقق رقابت پذیری کالاها و خدمات کشور در سطح بازارهاى داخلى و خارجى چیست؟ چگونه موانع رقابت و ضعف های رقابتی برطرف می گردند؟ موانع صادرات محصولات غیر نفتی چیستند و چگونه مرتفع می گردند؟

وضعیت های رقابت کامل و انحصار کامل وضعیت های فرضی اند و در واقعیت رخ نمی دهند و همه اقتصاد های جهان در میان این دو قرار می گیرند.

دانشجویان کجای منظومه اقتصاد مقاومتی قرار دارند؟

مهم‌ترین وظیفه‌ی رهبری، تعیین سیاست‌های کلی نظام است که بر اساس آن، جهت‌گیری‌های کلان کشور مشخص می‌شود و تمام ظرفیت و امکانات جامعه باید صرف تحقق آن سیاست‌ها شود: «درباره‌ى سیاستهاى کلّى عرض کنم که مهمترین وظیفه‌ى رهبرى در قانون اساسى، تنظیم سیاستهاى کلّى است. فرایند تنظیم سیاستهاى کلّى یکى از منطقى‌ترین و زیباترین فرایندهاست.

حالا عدّه‌اى دلشان مى‌خواهد که دائم بر طبل دروغگویى و بهتان‌زنى بکوبند. ما هم حرفى نمى‌زنیم و آنها هم هرچه مى‌خواهند مى‌گویند؛ اشکالى هم ندارد؛ اما شما جوانان شاید بدانید و اگر نمى‌دانید، بدانید که فرایند تنظیم سیاستهاى کلّى، فرایند بسیار قوى و مستحکمى است.

سواد اقتصادی8/ تقدیر معیشت ما کجا انجام می شود؟

اگر تمدن اسلامی را رصد کنیم مشاهده می شود که خود احادیث و روایات ما فراوان به تربیت اقتصادی پرداخته اند. یک حدیث وجود دارد که می گوید عقل اگر ده بخش داشته باشد 9 بخش آن در تجارت است. البته تجارت به معنای عام آن، یعنی تعاملات اجتماعی. 

در بخش دیگر می بینیم که امام حسین (ع) خطاب به دشمن می فرمایند می دانید چرا حرف های من را نمی فهمید؟ به دو دلیل؛ یکی روابط نامشروع و دیگری مال حرام. یعنی دقیقا وارد بحثی از حوزه اقتصادی آن ها می شود و آن را آسیب شناسی می کند.

مباحث و رفتارهای حضرت علی (ع) در زمینه اقتصادی و عدالت نیز در این حوزه است.