بچه پولداری ملی 2
چرا نباید به نفت وابسته باشیم؟*
بازخوانی بیانات امام خامنه ای در راستای بند 18 سیاست های اقتصاد مقاومتی
عده ای بر این باورند که کلا وجود نفت برای اقتصاد کشور مضر است و اگر که کشور ما مثل کشورهایی نظیر ژاپن نفت نداشت امروز پیشرفت بیشتری را در ممکلت شاهد بودیم. عده ای دیگر نیز این نگاه را به نفت دارند که این ماده در آینده....
بچه پولداری ملی 2
چرا نباید به نفت وابسته باشیم؟
بازخوانی بیانات مقام معظم رهبری در راستای بند 18 سیاست های اقتصاد مقاومتی
دریادداشت قبلی خواسته قلبی رهبری را در رابطه با توانایی بستن در چاه های نفت و عدم وابستگی نفتی بررسی کردیم.در این یادداشت علت این تاکیدات در بیانات رهبری را جستجو می کنیم.
عده ای بر این باورند که کلا وجود نفت برای اقتصاد کشور مضر است و اگر که کشور ما مثل کشورهایی نظیر ژاپن نفت نداشت امروز پیشرفت بیشتری را در ممکلت شاهد بودیم. عده ای دیگر نیز این نگاه را به نفت دارند که این ماده در آینده سهم چندانی در تامین انرژی و کلا اقتصاد جهانی نخواهد داشت و شاهد بی ارزش شدن نفت در مناسبات اقتصادی جهانی خواهیم بود.
با وجود این کارشناسان و اقتصاددانان نکته بین بسیاری هستند که بر این باورند که وجود نفت در اقتصاد ایران را باید به چشم یک فرصت دید و بسیاری از مشکلاتی که به ظاهر نفت برای کشور به وجود آورده را باید به حساب عدم استفاده صحیح ما از نفت گذشت. از طرفی با یک دید بلند مدت و چند ده ساله به این نتیجه خواهیم رسید که نفت به این زودی ها قرار نیست از معادلات اقتصادی جهانی حذف بشود و همچنان در صدر نیازهای اولیه جهانی خواهد بود.
وابستگی نفتی یکی از «بلیات»1 و گرفتاری های اقتصادی ماست که سالیان سال است گریبان اقتصاد کشور را گرفته است. اگر به تاریخچه نفت کشور رجوع کنیم، درمی یابیم که «این ماده ارزشمند که امروز دنیا جانش به آن وابسته است»2در طور تاریخ در عین کارراه اندازی برای اقتصاد کشور، دردسرهای بسیاری را ایجاد کرده و سبب «فروریختگی های سیاسی و اقتصادی»3 بسیاری شده است. در این یادداشت به بررسی علل عدم وابستگی کشور به نفت از منظر رهبر معظم انقلاب می پردازیم و ضمن برشمردن کلیدواژه های صحبت های ایشان در باره این که چرا ما نباید به نفت وابسته باشیم، تبیینی کلی و اجمالی از اثرات منفی اقتصادی و سیاسی پدیده نفت بر اقتصاد کشور خواهیم داشت.
نه نخبه شناسایی می شود و نه به نخبه احساس می شود
اکثر ما ممکن است در زندگی با بچه پولدارهایی مواجه شده باشیم که مایحتیاج و نیازهای خود را از پول پدر خویش تامین می کنند. یعنی هرجا و در هر موقیعیتی که پول احتیاج داشته باشند، ساده ترین کار را انتخاب می کنند یعنی خرج کردن پولی که پدر به آنها داده است. بدون آن که برای به دست آوردن آن زحمتی کشیده باشند ویا از فکر و ایده خود برای به دست آوردن پول استفاده کرده باشند.
حال و روز اقتصاد متکی به نفت کشور ما نیز در سطح کلان مثل "بچه پولدارها" شده است. یعنی بدون کار و زحمت و به کار بردن فکر و ایده های نخبگان و کارشناسان، از پول بادآورده نفت استفاده می کنیم. در واقع یکی از بلیات نفت برای اقتصاد کشور، همین عدم توجه به نظرات کارشناسان و نخبگان در بین مدیران تصمیم گیر کشور است. در واقع مدیران و تصمیم گیران دولتی به دلیل بودن پول بادآورده نفت، همواره خود را بی نیاز از نظرات نخبگان و کارشناسان می دانند.
در واقع پول بارآورده نفت، باعث می شده که مدیران دولتی و تصمیم گیر هیچ گونه احساس نیازی به فکر نیروی نخبه و کارشناس برای تولید و افزایش ثروت کشور و بالا بردن کارایی و بهره وری در تولید نکنند دقیقا مثل بچه پولداری که پول پدر را بی حساب و کتاب خرج می کند بدون آن که زحمت چندانی برای به دست آوردنش بکشید یا از ایده و فکر خلاقانه برای به دست آوردن پول استفاده کند.
رهبر انقلاب با به کار بردن واژه "بچه پولداری ملی" به زیبایی به این نکته اشاره کردند و در دیدار با نخبگان جوان کشور فرمودند:
در کشورى و اقتصادى که متّکى به منابع زیرزمینى است و ثروت باد آورده در آن کشور حاکم است، نخبه، نه شناسایى میشود، نه جذب میشود، نه اصلاً احتیاج به نخبه احساس میشود وقتى قرار شد که ما این ثروت ذخیره‌ى تاریخى خودمان را از زیرِ زمین بکشیم بیرون، مدام خام‌فروشى کنیم، به حالت «بچّه‌پول‌دارىِ ملّى» این‌جورى بگوییم؛ مثل بچّه‌پول‌دارها که قدر پول را نمیدانند، هرجور دستشان بیاید خرج میکنند - کشور را بخواهیم اداره کنیم، آنجا نه نخبه شناسایى میشود، نه به نخبه احساس احتیاج میشود، نه نخبه میتواند نقش ایفا کند4
وابستگی به یک نقطه خاص سبب فشار دشمن می شود
نتیجه دیگر وابستگی به درآمد های نفتی را می توان در رفتار دشمنان جستجو کرد. بایستی به این نکته توجه کرد که " وابستگی " به هر نوع آن سبب می شود کشور ضعیف نشان داده شود و در نتیجه آن، دشمنان چشم طمع به کشور برای به کسب مقاصد شوم خود بدوزد. این هم فقط مختص نظام جمهوری اسلامی ایران نیست. بلکه این یک نکته عقلانی است که اگر کسی به چیزی وابسته شد، این وابستگی به مثابه یک نقطه ضعف بروز می کند و سایرین از این نقطهه ضعف برای فشار آوردن به وی استفاده می کنند. در عرصه کلان و کشوری نیز همین طور است. حال فرض کنید این کشور در حال یک جنگ بلند مدت با دشمنانی باشد که از قدرت های اقتصادی دنیا هستند.قطعا هر عقل سلیمی به این نتیجه خواهد رسید که این دشمن برای رسیدن به اهداف خود از نقطه ضعف های اقتصادی کشور مورد نظر استفاده می کند و از آنها به مثابه اهرم های فشار جهت تسلیم کردن کشور مقابل خواسته های خویش بهره می برد.
رهبر انقلاب با در نظر گرفتن همین نکته بارها و در مقاطع گوناگون وابستگی به درامد های نفتی را یکی از اهرم های فشار دشمن به نظام جمهوری اسلامی برشمردند و بر لزوم قطع این وابستگی تاکید نمودند. ایشان آخرین بار در دیدار با مردم قم در دی ماه امسال(93) فرمودند:
بارها ما گفته‌ایم کارى کنید که وابستگى مالى کشور به نفت کم و کم و کمتر بشود؛ خب، شما ملاحظه می‌کنید در ظرف مدت کوتاهى قیمت نفت را به نصف می‌رسانند. وقتى ما وابسته به نفت باشیم، مشکل براى ما درست میشود؛ این فکر را باید کرد. از جمله‌ى بزرگترین مسئولیت‌هاى مسئولین کشور همین است که کارى کنند اگر دشمن دلش نخواست تحریم را بردارد، به رونق کشور و پیشرفت کشور و رفاه مردم ضربه‌اى وارد نشود5
ایشان در بحبوحه تحریم های اقتصادی، وابستگی به درامد های نفتی و در نتیجه اثر گذاری تحریم های اقتصادی را یکی از اشکالات اقتصادی کشور دانستند و فرمودند:
«البته من این را بگویم ــ این را یک بار دیگر هم چند ماه قبل از این گفتم ــ که آمریکائی‌ها اظهار خوشحالی کردند و گفتند که فلانی اعتراف کرد که تحریمها اثر گذاشته. بله، تحریمها بی‌اثر نبود؛ میخواهند خوشحالی کنند، بکنند. تحریمها بالاخره اثر گذاشت؛ این هم یک اشکال اساسی در خود ما است. اقتصاد ما دچار این اشکال است که وابسته‌ی به نفت است. ما باید اقتصاد خودمان را از نفت جدا کنیم؛ دولتهای ما در برنامه‌های اساسیِ خودشان این را بگنجانند.....وقتی برنامه‌ی اقتصادی یک کشور به یک نقطه‌ی خاص متصل و وابسته باشد، دشمنان روی آن نقطه‌ی خاص تمرکز پیدا میکنند6»
* سامان مظاهری کارشناسی ارشد معارف اسلامی و اقتصاد
پانوشت:
1- 1- یکی از بزرگترین بلیات اقتصاد ما، و نه فقط اقتصاد ما، بلکه بلیات عمومی کشور، وابستگی ما به درآمد نفت است.بیانات در دیدار فعالان بخش‌های اقتصادی کشور26/5/90
2- 2- . بیانات در خطبه‌های نمازجمعه 4/10/77
3- 3- این نعمت بزرگ خدادادی(نفت) برای کشور ما در طول ده‌ها سال مایه‌ی فروریختگی‌های اقتصادی و فروریختگی‌های سیاسی و اجتماعی شد؛ بیانات در جلسه تبین سیاست های اقتصاد مقاومتی 20-12-92
4- 4- بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در هشتمین همایش ملی نخبگان جوان۱۳۹۳/۰۷/۳۰
5- 5- بیانات در دیدار مردم قم، ۱۳۹۳/۱۰/۱۷
6- 6- بیانات در حرم مطهر رضوی 1/1/92
در همین رابطه بخوانید
